Inteligencja emocjonalna obejmuje zdolność rozumienia siebie i własnych emocji, kierowania i kontrolowania ich, przez co zdolność do rozumienia siebie, jak i innych. Emocje są nieodłączną częścią naszego funkcjonowania – bezpośrednim wynikiem naszego nastawienia, myślenia o sytuacjach.
Zasady inteligencji emocjonalnej, sformułowane przez Daniela Golemana, światowej sławy badacza inteligencji emocjonalnej:
- Emocje są informacją (informują nas o naszej reakcji na bodziec, są tym, co łatwiej nam zarejestrować, niż myśl, która do danej emocji doprowadziła).
- Możemy próbować ignorować emocje, ale jest to działanie bezcelowe i nieskuteczne (nie da się nie czuć emocji, możemy je co najwyżej tłumić, lecz zepchnięte i wyparte nie przestaną zupełnie istnieć,
a prawdopodobnie wciąż będą na nas oddziaływać). - Możemy starać się ukrywać emocje, ale robimy to dużo mniej skutecznie, niż nam się wydaje.
- Dobre decyzje muszą być podejmowane z uwzględnieniem i uwagą skierowaną na emocje.
- Emocje rządzą się logicznymi zasadami (istnieje logiczna zależność pomiędzy myślą, a emocją, która się w jej następstwie pojawia).
- Istnieją uniwersalne reguły emocjonalne, ale jest też indywidualna specyfika emocjonalna (każdy z nas może się różnić w tym, jaką konkretnie emocję wywoła dana myśl, o jakim natężeniu itp.)
Emocje w biznesie traktowane są często jako przeszkoda, zbędny element, komplikujący jasne i logiczne działanie. I faktycznie – jeśli przybierają formę porwania emocjonalnego, mogą odbierać zdolność do racjonalnego myślenia i działania. Ale nawet w takich sytuacjach – są dla nas niezwykle cennym źródłem informacji, nie zniekształconym racjonalizacjami czy usztywnionym systemem przekonań o tym, „co jakie być powinno”. Jeśli czujesz gniew – zapewne jakieś Twoje granice zostały przekroczone. Jeśli smutek – być może odczuwasz jakiś rodzaj straty. Jeśli strach – czy nie pojawia się na horyzoncie jakieś zagrożenie? Radość, frustracja, wstyd, poczucie winy, irytacja, złość – wszystkie emocje są nam potrzebne, byśmy pełniej mogli odbierać i lepiej rozumieć otaczającą nas rzeczywistość i naszą na nią reakcję. Emocje nie kłamią. Warto je uwzględniać w procesie zarządzania, podejmowania decyzji. Ani menedżer, ani jego zespół, nie jest bowiem w stanie zostawić swoich emocji na czas pracy w domu. Skoro więc je mamy i nie przestaniemy mieć – lepiej je wykorzystywać.
Inteligencja emocjonalna, Daniel Goleman [Goleman 2012] – fragment
Inteligencja teoretyczna, która przejawia się w świetnych ocenach w szkole, praktycznie nie przygotowuje do odpierania przeciwności – ani do korzystania z szans, które stawiają przed nami zmienne koleje losu. A jednak, mimo że wysoki iloraz inteligencji nie gwarantuje ani dostatku, ani prestiżu, ani szczęścia w życiu, nasze szkoły i nasza kultura koncentrują się na zdolnościach naukowych, ignorując inteligencję emocjonalną, zespół cech – niektórzy by ją mogli nazwać charakterem – który również ma wielkie znaczenie dla naszych indywidualnych losów. Życie emocjonalne jest dziedziną, którą można, podobnie jak czytanie czy matematykę, opanować lepiej lub gorzej, a składa się ona na zespół specjalnych umiejętności. Stopień, w jakim dana osoba opanowała te umiejętności, decyduje o tym, czy odniesie w życiu sukces, czy zabrnie w ślepy zaułek – zdolność panowania nad swoimi emocjami jest metazdolnością, od której zależy sposób wykorzystania przez nas pozostałych zdolności, włącznie z samym intelektem.
Wiele dowodów świadczy o tym, że ludzie, którzy są emocjonalnie sprawni – to jest dobrze znają swoje emocje i potrafią nimi kierować, właściwie odczytują emocje innych osób i umieją się nimi należycie odnieść – mają przewagę nad innymi we wszystkich dziedzinach życia, od romansów i intymnych związków poczynając, a na przyswajaniu niepisanych reguł rządzących wewnętrzną polityką rozmaitych organizacji i firm kończąc. Osoby o dobrze wykształconych i rozwiniętych umiejętnościach emocjonalnych są też na ogół bardziej zadowolone z życia i działają skuteczniej, ponieważ opanowały biegłe nawyki umysłowe zwiększające ich operatywność, natomiast osoby, które nie potrafią zapanować nad swym życiem emocjonalnym, toczą wewnętrzne walki ograniczające ich zdolność skupienia się na pracy i jasnego myślenia.
